Φανερή και συγκεκαλυμμένη επιθετικότητα

Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι γονείς, αλλά και εκπαιδευτικοί παρατηρούν στοιχεία επιθετικής συμπεριφοράς στα παιδιά, τα οποία άλλοτε υιοθετούν μορφές φανερής επιθετικότητας και άλλοτε συγκαλυμμένης. Σημαντικός παράγοντας για την παραπάνω κατηγοριοποίηση παίζει το φύλο του παιδιού, καθώς τα αγόρια επιλέγουν συνήθως φανερές μορφές επιθετικότητας, ενώ τα κορίτσια συγκεκαλυμμένες, αλλά και τα βιώματα που έχει τόσο από το άμεσο(π.χ. οικογένεια), όσο και από το έμμεσο περιβάλλον του (π.χ. συμμαθητές ή φίλοι).

Ο Frick και οι συνεργάτες το 1993 προσπάθησαν να μελετήσουν όλες τις μορφές των επιθετικών συμπεριφορών και να της κατηγοριοποιήσουν σε τέσσερις βασικές κατηγορίες:

1. Η πρώτη αφορά παιδιά με φανερή μη καταστροφική επιθετική συμπεριφορά (π.χ. πείσμα, αντιδραστικότητα, λεκτικοί διαπληκτισμοί, κ.α.)

2. Η δεύτερη παιδιά με επιθετική και φανερά καταστροφική συμπεριφορά (άσκηση σωματικής βίας)

3. Η τρίτη παιδιά με συγκεκαλυμμένη επιθετική συμπεριφορά (ψεύδη και κλοπές)

4. Η τέταρτη παιδιά με συγκεκαλυμμένη και μη καταστροφική συμπεριφορά, με την επιθετικότητά τους να εκφράζεται στον ίδιο τους τον εαυτό, μέσω της χρήσης ουσιών, της εμπλοκής τους σε μικροαπάτες, ακόμα και μέσω αυτοτραυματισμών.

Τα παιδιά λοιπόν, που ανήκουν στην πρώτη κατηγορία συνήθως εμφανίζουν εναντιωματική διαταραχή, με την εναντίωσή τους να αφορά συγκεκριμένα πρόσωπα, λόγω της έντονης πίεσης, ακόμα και της βίας που μπορεί να βιώνουν από τα πρόσωπα αυτά, ενώ τα παιδιά των υπόλοιπων κατηγοριών είναι αυτά που λαμβάνουν τη διάγνωση της διαταραχής διαγωγής.

Παρόλα αυτά, αυτό που θα πρέπει να γίνει κατανοητό και είναι ότι τα προβλήματα συμπεριφοράς του παιδιού σε όλες τις περιπτώσεις, αποτελούν συνήθως έκφραση της δυσλειτουργικότητας των σχέσεων στα πλαίσια του οικογενειακού, αλλά και του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος. Επομένως για να μπορέσουν αυτές οι επιθετικές συμπεριφορές να μειωθούν και σταδιακά να εκλείψουν, θα πρέπει η θεραπευτική αντιμετώπιση να περιλαμβάνει το παιδί, τα μέλη της οικογενείας, καθώς και όλα τα σημαντικά πρόσωπα στη ζωή του παιδιού, με στόχο την αντικατάσταση αυτών των δυσλειτουργικών μορφών επικοινωνίας, με πιο λειτουργικές.